Wystawa prac Stanisława Grocholskiego i konferencja upamiętniająca Żołyniaka
Gminny Ośrodek Kultury w Żołyni i Stowarzyszenie Historyków Sztuki Oddział w Rzeszowie zorganizowali w dniach 1-2 lipca 2023 r. w GOK w Żołyni konferencję „Żołyniacy na mapach świata”. Sesja naukowa i wystawa reprodukcji dzieł Stanisława Grocholskiego malarza, portrecisty, ilustratora na początku wakacji stała się znaczącym wydarzeniem kulturalnym na terenie powiatu łańcuckiego. Wystawę pt. "Stanisław Grocholski z Żołyni w świat" można zwiedzać do 12 września br.
Artysta urodził się 6 czerwca 1860 r. w Żołyni. Studiował malarstwo w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie w pracowni profesorów: Jana Matejki i Władysława Łuszczkiewicza w latach 1877-1880. Następnie kształcił się w Wiedniu, Paryżu i Monachium. W tym ostatnim mieście prowadził własną szkołę malarstwa, w której kształcili się m.in.: Gustaw Gwozdecki, Karol Wierusz-Kowalski, Henryk Szczygliński, Soter Jaxa Małachowski, Marian Trzebiński.
Malował portrety i sceny rodzajowe z życia wsi. Jako jeden z pierwszych artystów podejmował tematy z życia Hucułów. Motyw ten był później modny w sztuce Młodej Polski. W 1901 r. przeniósł się do Stanów Zjednoczonych, gdzie przebywał m.in. w Chicago, Nowym Jorku i Buffalo, gdzie zmarł 26 lutego 1932 r., na zdjęciu tablica w USA odnaleziona przez jednego z pasjonatów tego malarza.
Magdalena Kątnik-Kowalska Dyrektor GOK w Żołyni przybliżyła stan badań nad biografią Stanisława Grocholskiego, który dzięki współpracy wielu osób i instytucji mógł symbolicznie powrócić w rodzinne strony. Sekretarz Gminy Żołynia Waldemar Natoński wskazał na mapie prawdopodobną lokalizację budynku nr 342 (dawna numeracja), zamieszkałego przez rodziców Stanisława Grocholskiego Antoniego i Izabellę z domu Wysocka. Stanisław Grocholski z Żołyni należał do najwybitniejszych przedstawicieli tzw. szkoły monachijskiej, a obecnie jego dorobek nie jest znany szerszemu gronu odbiorców. Dzięki mgr Magdalenie Mnich autorce pracy magisterskiej pt.: „Stanisław Grocholski (1860-1932) – życie twórczość. Próba monografii.” obronionej w 2005 r. w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie została odkryta prawidłowa data urodzenia malarza urodzonego w Żołyni. Sekretarz Powiatu Łańcuckiego Robert Kochman - współautor "Słownika Biograficznego Powiatu Łańcuckiego" poinformował, że biogram malarza Grocholskiego został opublikowany przed ponad 15 laty w internetowej wersji a następnie drukiem w 2011 r. Biogram wyszukał Marcin Mazur Radca Prawny Starostwa Łańcuckiego, w wydanym w 2003 r. przez Arkady "Słowniku Malarzy Polskich", t. 1, który niestety powielał błędną datę roczną urodzenia wskazując rok 1858. Józef Rzepka zainteresował tym "odkryciem" - postaci nikomu nie znanego malarza z Żołyni redakcję żołyńskich "Faktów i Realiów", które w lutym 2009 r. opublikowały swój pierwszy artykuł o malarzu Grocholewskim. Konferencja była wydarzeniem promującym jego biografię i malarstwo, a jednocześnie podkreślała jego żołyński rodowód.
Szczegółowy program konferencji na plakacie. Konferencji towarzyszyła wystawa malarstwa udostępnionego przez Muzeum Narodowego w Krakowie i prywatnych kolekcjonerów oraz wydano katalog wystawy. Zapraszamy do odwiedzenia wystawy i poszukiwania dalszych śladów Stanisław Grocholskiego - Żołyniaka na mapach świata.
Tekst i zdjęcie Robert Kochman
