Szuflada Szymborskiej, czyli jeden z efektów projektu „Sienkiewiczacy w Europie”
Edukację oceniamy na dwa sposoby. Jeden jest wewnętrzny, czyli wtedy, gdy mówimy o wynikach i nie mamy wątpliwości, że pod tym względem nasza szkoła wygląda bardzo dobrze. Drugi to jest przekonanie, że siła edukacji to siła dojścia do indywidualnych uczniów, jednostek, osób, którym można poszerzać horyzonty, dawać pewne możliwości i ścieżki rozwoju. Im lepiej będzie dostosowany system, tym bardziej będzie w stanie rozwijać pasje i możliwości u każdego z uczniów. Nasza otwartość na świat, na Europę to jest klucz do tego, abyśmy mieli coraz wyższy poziom edukacji.
Projekt „Szuflada Szymborskiej” powstał z połączenia kilku pasji: do nauki języków obcych, do literatury, do przekładu literackiego, do kreatywnego nauczania, do teatru i do muzyki. Zainspirował go pobyt na kursach metodyczno-językowych w Barcelonie w ramach projektu Erasmus + „Sienkiewiczacy w Europie”. Uczestniczki – pełne wrażeń i nowej wiedzy postanowiły wykorzystać doświadczenie zdobyte wspólnie w Hiszpanii. Celem działań projektowych była edukacja językowa, literacka, translatorska, teatralna oraz muzyczna, oparta na twórczości Wisławy Szymborskiej. Sejm Rzeczypospolitej ogłosił rok 2024 rokiem Noblistki z Krakowa, która to najwyższe wyróżnienie zdobyła "za poezję, która z ironiczną precyzją pozwala historycznemu i biologicznemu kontekstowi ukazać się we fragmentach ludzkiej rzeczywistości" — jak w uzasadnieniu przyznania nagrody stwierdzał Komitet Noblowski.
Projekt miał na celu nie tylko kontynuację współpracy zawiązanej w czasie pobytu w Barcelonie przez uczestniczki projektu: Edytę Teichman, Martę Kaczmarczyk, Barbarę Kruk i Władysławę Kluz- Chłandę. Ważny aspekt dotyczył nowoczesnej dydaktyki, metod aktywnych, m. in. uczących młodzież pracy zespołowej metodą projektu, przy wykorzystaniu nie konwencjonalnych form i środków dydaktycznych, ale doborze takich metod, miejsc odbywania zajęć, żeby kształcić mądrzej, pełniej, jaśniej, lepiej, nowocześniej, szybciej, skuteczniej i …
Pierwszym, trwającym miesiąc, etapem projektu była wspólna, głośna lektura fragmentów wierszy Noblistki, zarówno w oryginale, jak i jego siedmiu obcojęzycznych przekładach (ukraińskim, francuskim, hiszpańskim, włoskim, niemieckim, niderlandzkim, angielskim i rosyjskim). Nagrane, wielojęzykowe, scalone z utworami mistrzów muzyki klasycznej i wykonawcami piosenek stworzonych do wierszy Szymborskiej, złożyły się na ponad 40- minutowy program artystyczny, (w przyszłości być może będzie funkcjonował jako audiobook i film edukacyjny) otwierający na kwestię wielowymiarowej wrażliwości literackiej, muzycznej, językowej i estetycznej.
W drugiej części projektu w ramach Konkursu przekładu literackiego - uczestnicy i uczestniczki próbowali swoich sił w przekładzie oryginalnego tekstu wierszy z języka polskiego na wybrany język obcy i podjęli również próbę przekładu fragmentów obcojęzycznych wersji wierszy Noblistki na język polski. Na tym etapie nadrzędnym celem było uwrażliwienie ucznia na szeroko pojętą problematykę translatoryki, tłumaczenia tekstu literackiego i otwarcie go na bardzo ważną kwestię „świadomości kulturowej”.
W trzecim etapie, uczestniczki projektu wraz z opiekunkami przygotowały spektakl „Szuflada Szymborskiej”, wpisujący się w przestrzeń twórczości Noblistki. Jego premiera miała miejsce na Gali XI Konkursu Lingwistycznego „Językomaniak to ja”. Fabuła skupiła się wokół „zlotu czarownic” - corocznego spotkania Wisławy Szymborskiej z koleżankami z liceum połączonego ze snuciem wspomnień, zabawami literackimi (np. spontaniczne tworzenie tzw. lepiejów, autorskiego gatunku Noblistki), wspólnej zabawie opowiadania życia przy pomocy wierszy Wisełki w różnych językach. Część z nich to przekłady uczestniczek projektu.
Projekt literacko-językowy „Szuflada Szymborskiej” zwiększył zainteresowanie uczniów i uczennic I LO literaturą i przyczynił się do podniesienia ich ogólnych kompetencji językowych, w szczególności jednak wpłynął na rozwój ich umiejętności w zakresie tłumaczenia, ukazując możliwą wielorakość interpretacji i przekładów tekstu literackiego oraz złożoność kompetencji, o której mowa. Nie bez znaczenia było zaangażowanie uczestników w przygotowanie spektaklu. Twórczynie „Szuflady Szymborskiej” zadbały również o udział w przedsięwzięciu dzieci przesiedlonych po 2022 roku z Ukrainy oraz uczennic, które urodziły się i spędziły etap edukacji podstawowej w krajach zachodniej Europy. To działania włączające pozwalające pokazać uczniom ze środowisk migracyjnych, że to co przywiozły do naszego kraju z poprzednich miejsc życia to ogromne atuty, a nie ograniczenia. Wielojęzyczność to szansa, a wielomiesięczne działania, w których ważny był zarówno język polski, angielski, jak i język kraju, z którego część uczestników projektu przybyła wzmocniła ich poczucie przynależności do społeczności szkolnej i lokalnej, zmotywowała do dalszej nauki języków i aktywności w różnych innych dziedzinach.
Projekt zintegrował twórczo również pięć pedagożek - uczestniczek Erasmus+, gdyż to właśnie nauczycielki, które odbyły mobilności i zachwyciły się możliwościami jakie one stwarzają - stworzyły ten projekt.
Tekst i zdjęcia: I LO w Łańcucie
